سلام و عرض ادب خدمت کابران عزیز وبسایت اکسیر طب ، با توجه به اینکه فردا ماه رمضان شروع میشود قصد دارم یک سری نکات در مورد روزه گرفتن از دیدگاه طب سنتی رو برای شما عزیزان به اشتراک بذارم و غیر از مسئله شرع که برهمگان واجب شده خواهیم گفت نظر طب سنتی و طب جدید راجع به روزه چیست؟

مقام ماه رمضان و اهمیت روزه گرفتن

ماه رمضان، ماه ویژه بندگی خداوند است که با مهم ترین عبادات آن یعنی روزه داری، انسان به شرافت بندگی نائل میشود. جسم ما در مسیر بندگی خدا ، مرکب روح است و این مرکب هر قدر سالم و سبک بار تر باشد روح در سیرش موفق تر خواهد بود. و روزه کانال رسیدن به چنین مرکبی است. در این مقاله نظرات اجمالی حکیمان طب سنتی راجع به روزه گرفتن در سلامت بدن گفته میشود

روزه داری امری است که تنها به گرسنگی و تشنگی مصروف نمیشود، بلکه بواسطه اثرات معنوی و روحانی که بر جسم میگذارد نتیجه ای مثبت در رساندن بدن بسوی سلامتی ایجاد میکند .

در روایت از معصوم آمده : امام صادق : ما ضَعُفَ بَدَنٌ عمّا قَویَت علیه النیّه(بدنی ضعیف نشد آن وقتی که نیّت ، جهات باطنی و نورانی روح تقویت شد) و روزه ، تشنگی و گرسنگی و امساک برای خدا به جهات روحانی روح و بدن نظر میکند و اگر هم تشنگی و گرسنگی نسبتاً طولانی را بعض پزشکان جدید اجازه نمیدهد، امّا روزه نیّت و روح انسان را تقویت میکند و بدن را در مسیر قوّت و در نتیجه سلامتی قرار میدهد، لذا پیامبر رحمت فرمود: صوموا تصحّوا(روزه بگیرید تا سالم بمانید)

برسی نظرات حکمای طب سنتی در گرسنگی روزه

حکیم حاجی آقا بابا شیرازی در کتابی تحت عنوان تسهیل العلاج و رساله حفظ الصحه، به برسی جامع راجع به امراض امتلائیه (امراضی که از زیادی فضولات اخلاط در بدن ایجاد میشود ) پرداخته . ایشان میفرمایند که اکثر امراض بدن در اثر کثرت تجمع اخلاط و بخارات آن و فضولات غذاهای که میخوریم، ایجاد میشود. این فضولات از زیادی غذاها یا مواد دفعی آن و یا رطوبات زائدی که از آنها ایجاد شده و از نوشیدنی ها، میوه ها و سوء تدبیر در خوردن و آشامیدن به تدریج ایجاد میشود و از اجتماع و تراکم این فضولات، اورام(ورم ها) مختلف و کرم ها و سنگ ها و اجتماع آب در اوعیه ی بدن ( مواضع خالی بدن) حاصل میگردد .

لذا به مقتضی این رساله ریزش این فضولات از معده به روده ها منجر به زلق الامعا(لیزی و از بین رفتن پُرزهای گوارشی) وانواع قولنج وبواسیر میگردد و اگر به اعضای مجاور مثل قطن و کمرگاه رود، عرق النساء(درد سیاتیک) و زانو درد و عجز مفاصل رخ  دهد و تورم در مفاصل کند و اگر به اعضای تناسلی رود، ورم در آنجا ایجاد کند واگر به مغز رود یا بخارات آن به آنجا رسد، سرسام و سکته و دیگر امراض دماغی عارض شود و تب ها ونزله ها(چرک ها و ترشحات سینوسی) همه از امتلائ معدی نشات میگیرد.

نگاهی به نظرات حکمای دیگر در باب گرسنگی

حکیم جرجانی درکتاب ذخیره خوارزمشاهی جلد3 :تنی که به استفراغ بلغم حاجت افتد روزه وگرسنگی و کم غذایی به جای استفراغ برای او بهتر باشد، بهر آنکه در گرسنگی قوتی برای طبیعت است که بلغم ها پخته شود وهضم شود وخون گرداند و به تحلیل رود.

محمد اعظم خان چشتی دراکسیر اعظم جلد4 : چیزی نافع تر برای خلط غلیظ از گرسنگی نیست همچنین میفرماید اکثر فساد بوی براز ( مدفوع) به سبب فساد عارض در هضم معدی میباشد… و علاجش این است بر جودت هضم(کم خوردن) صبر کند و طعام نخورد تا هضم تام حاصل شود و گرسنگی غالب شود

دکتر عبدالله خان احمدیه درراز درمان جلد 2: بیمار اگر مدتی از خوراک محروم باشد، نباید واهمه ای داشت، زیرا همین امساک باعث سوختن فضولات بدن و اعضا و احشاء و غدد بدن میگردد و موجب فعالیت نوین در سلول های بدن خواهد شد

ابن سینا در کتاب کتاب قانون جلد 1: زیان بارترین نوع غذا، خوردن غذا قبل از هضم و پخته شدن غذای قبلی است .بدترین کار انباشتن شکم وپرخوری است. تنور شکم را بیش از اندازه تافتن کشنده است فرقی نمی کند که آکندن شکم از خوراک باشد یا نوشیدنی . دردها ومرض های ناشی از پرخوری اگر بر اثر غذاهای غلیظ باشد، بیماری های بلغمی وسوداوی واگر بر اثر زیادی خوراک لطیف باشد تب ها وورم ها را ایجاد میکند.

مزاج شناسی روزه

روزه رطوبت  اصلی بدن را میگدازد وحرارت غریزی راتحلیل میبرد وسردی وخشکی متولد میشود (ذخیره خوارزمشاهی ج3 ص477).مزاجهای رطوبی بیشترین بهره را از روزه داری میبرند البته به شرط عدم پرخوری وامتلاءمعدی بعد افطار.مزاجهای صفراوی به دلیل آنکه در گرسنگی صفرای زیاددر معده شان تولید میشود بیشترین اذیت را میشوند که لازم است تدبیر لازم در این افراد اعمال شود  والبته در مزاج سودا هم به دلیل خشکی مزاج دچاربیماری های ناشی از خشکی میشوند وبه قول کتاب خفیه العلانیه گرسنگی سخت ،پیران را سخت زیان دارد وطبع پیر را خشک تر میکند .وهمچنین دختران تازه بالغ  صفراوی مزاج ،اگر با تدابیر این مزاج ،در فصول گرم سال بازدچارگرسنگی شدید شدند مشمول اصل قرانی میشوند : (وعلی الذین یطیقونه) یعنی کسانیکه طاقت روزه ندارند، جایز است روزه نگیرند و بجای آن فدیه یعنی طعام به فقیر دهند.

در این قسمت میخواهیم تدابیر روزه در مزاج های مختلف را ارائه دهیم👇👇👇👇👇

✅ تدبیرمزاج صفراوی:از مصرف مواد گرم وخشک پرهیز کنن .از مواد نفاخ اجتناب بورزند.میوه های مرطوب و آبدار در طول افطار تاسحرمصرف کند وهمچنین بقولاتی مثل خاکشیر و خرفه واسفرزه.استفاده ی بیشتر از غذاهای رطوبی مثل سوپ جووخورشت آلو

✅ مزاج گرم وتر :غذاهایی با طبع معتدل در صورت حرارت غذاهایی با طبع سرد.پرهیز ازگرمیجات زیاد .مصرف آب کافی درطی شب.نخوابیدن بعد از سحری

✅ مزاج سرد و تر : مصرف غذاهای مقوی و خون ساز در مقدار کم . خوب جویدن غذا ، پرهیز از پر خوری و مصرف همزمان غذای خام و پخته ، مصرف شربت عسل بجای آب در طول افطار تا سحر و پرهیز از خواب زیاد

✅ مزاج سرد خشک : به علت ضعف قوای جسمانی باید تغذیه خوب مقوی و خون ساز داشته باشد در هر دو وعده سحری و افطار ، مصرف مایعات کافی و بویژه شربت عسل آبلیمو، تحرک در حد اعتدال و مصرف غذاهای آبکی و پرهز از غذاهای یبوست زا

📚فواید روزه داری از معتبرترین سایتهای علمی جهان

🔸تاثیر روزه در درمان و پیشگیری بیماری های صعب العلاج ،ام اس ، سرطان، بیماری های قلبی عروقی،صرع و…

🔷سایت نیچر (معتبرترین منبع علمی دنیا) :
برای درمان #سرطان خون نیاز به روش های جدیدی است. یکی از این روش ها رژیم های غذایی محدود از جمله “روزه داری” است. #روزه داری میتواند در پیشگیری و درمان بعضی از انواع تومورها در نظر گرفته شود
New therapeutic approaches are needed to treat leukemia effectively. Dietary restriction regimens, including 👉fasting, 👈have been considered for the prevention and treatment of certain solid tumor types.
🌐 yon.ir/BFGNC

🔷سایت ساینس دیلی: دانشگاه فلوریدا

روزه داری باعث افزایش ژن SIRT 3 در بدن میشود که این ژن #طول_عمر انسان را بالا میبرد
They found that intermittent fasting caused a slight increase to SIRT 3, a well-known gene that promotes longevity and is involved in protective cell responses.
🌐 yon.ir/rutN9

🔷مطالعات نشان میدهند که رژیم غذایی کم کالری و متعادل از نظر پروتئین همانند “روزه داری” نه تنها باعث تعادل وزن میشود بلکه سم موجود در بدن را به شکل PCBs ازاد میکند و باعث افزایش سلامت قلب و کاهش استرس اکسیداتیو میشود
Research by exercise scientists has found that a balanced, protein-pacing, low-calorie diet that includes intermittent fasting not only achieves long-term weight loss, but also helps release toxins in the form of PCBs from the body fat stores, in addition to enhancing heart health and reducing oxidative stress.
🌐 yon.ir/J0r2h

🔷مطالعات نشان میدهند که روزه داری به افراد #دیابتی و بیماران #قلبی و #عروقی کمک میکند
Intermittent fasting may help those with diabetes and cardiovascular disease, study suggests
🌐 yon.ir/ssJBf

🔷روزه داری برای بیمارن مبتلا به #صرع مفید است (دانشگاه جانز هاپکینز)
Fasting may benefit patients with epilepsy
🌐 yon.ir/83EF0

🔷روزه داری شما را در برابر سرطان حفظ میکند (دانشگاه کالیفرنیا)
Fasting-like diet turns the immune system against cancer
🌐 yon.ir/zQp4p

🔷روزه داری میتواند #دیابت را از بین ببرد (دانشگاه کالیفرنیای جنوبی _ ساینس دیلی )
Fasting-mimicking diet may reverse diabetes
🌐 yon.ir/0ZiiH

🔷روزه داری، سلولهای سرطانی را ضعیف میکند (تحقیقات سال 2012 دانشگاه کالیفرنیا)
Fasting weakens cancer in mice
🌐 yon.ir/ApOLH

🔷 #روزه باعث بازسازی سلول های #بنیادی آسیب دیده میشود (دانشگاه کالیفرنیا )
Fasting triggers stem cell regeneration of damaged, old immune system
🌐 yon.ir/EWds3

🔷روزه داری به همراه مصرف دارو های ضد سرطان در شیمی درمانی و درمان سرطان تاثیر زیادی دارد (دانشگاه کالیفرنیا )
Fasting and less-toxic cancer drug may work as well as chemotherapy
🌐 yon.ir/00rwt

🔷روزه داری خطر بیماری #ام_اس در بدن را کاهش میدهد (دانشگاه کلمبیا)
Fasting-like diet reduces multiple sclerosis symptoms
🌐 yon.ir/D4gWK

🔷روزه داری بیماریی همچون دیابت و سرطان و بیماری قلبی را در افراد مسن کاهش میدهد (تحقیق 2017 دانشگاه کلمبیا )
کلام آخر: در این مقاله ما به اثرات روزه در طب سنتی به طور اجمالی پرداختیم البته در ابتدا عنوان شد که روزه داری غیر از گرسنگی صرف است درتحقیقات دیده شده که “کسانی که برای کاهش وزن خود رژیم کم کالری میگیرند اغلب احساس گرسنگی میکنندوهمین باعث شکست درمان اونها میشه. اما روزه دار پس از روز های اول تا چهارم اشتهایش به غذا کاهش یافته و این به علت ماده ای به نام بتا آندروفین است که در بدن ایشان ترشح میگردد ومقاومت ایشان را به گرسنگی افزایش میدهد .”

(کتاب قرآن وطب ص70)

البته پرخوری بین افطارتا سحر از اثرات ارزشمند روزه میکاهد وگاها ضررهای سختی را به بدن وارد میکندچنانچه در قانون شیخ الرئیس اشاره شد که قومی پس از قحطی گشایش یافتند وآنقدر خوردندکه خیلی ها بعد آن مردند .لذا رعایت عدم پرخوری وپرهیز از غذاهای خیلی چرب وشیرین که فشار بر کبد می آورد ورعایت دستورات هر مزاجی  صحت وسلامت این ماه را تضمین میکند و سخن را به این کلام گوهر بار پیامبر صلی الله علیه ختم میکنیم که فرمود” صوموا تصحوا” ختم میکنیم