حدیث 10- جواز معالجه توسط جنس مخالف
الإصابة عن قيس بن الربيع: نَزَلَ الشَّمَردَلُ بَينَ يَدَيِ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله فَقالَ: يا رَسولَ اللّهِ بِأَبي أنتَ و امّي، كُنتُ كاهِنَ قَومي فِي الجاهِلِيَّةِ، و إنّي كُنتُ أتَطَبَّبُ، فَما يَحِلُّ لي؟ فَإِنَّني تَأتينِي الشّابَّةُ. قالَ: فَصدُ العِرقِ، و تَحسيمُ الطَّعنَةِ، إنِ اضطُرِرتَ. (الإصابة، ج 3، ص 289.)
ترجمه روایت: شَمَردَل در برابر پيامبر خدا زانو زد و گفت: اى پيامبر خدا، پدر و مادرم به فدايت! من در روزگار جاهليت، كاهن خاندان خود بودم و طبابت مىكردم. آيا اكنون برايم حلال نيست، چرا كه گاه زنِ جوانِ بيمارى به من مراجعه مىكند؟ فرمود: «تنها در رگ زدن و داغ نهادن بر زخم، اگر كه ناچار شدى». جواز معالجه بیمار توسط جنس مخالف و عدم جواز آن دو صورت دارد.
الف) یکی معالجه در صورت ضرورت می باشد که در این صورت روایات بر جواز معالجه بیمار توسط جنس مخالف صحه می گذارند و ضرورت آنجایی است که یا پزشک همجنس در بیماری مورد نظر تخصص لازم را ندارد یا اینکه تخصص دارد اما توان لازم برای درمان بیماری را ندارد و یا در جایی است که بیمار به پزشک همجنس اصلا دسترسی ندارد و… .
ب) دیگری در صورت نبود ضرورت و به صورت عادیست که در این مورد احادیث آن را جایز نمیدانند و معالجه توسط پزشک همجنس را ضروری میدانند. اینک به هر دو دسته روایات اشارتی می گردد.
1) هنگام ضرورت :
امام على عليه السلام درباره زنى كه فرزندش در شكمش مىميرد و آنگاه، بيم جان خود او مىرود: اشكال ندارد كه مردى دست خويش را به درون [رَحِم] ببرد و بچّه را قطعه قطعه كند، البته اگر زنان را ياراى اين كار نباشد. (الكافي، ج 3، ص 206، ح 2، تهذيب الأحكام، ج 1، ص 344، ح 176 )
دعائم الإسلام: از امام صادق عليه السلام روايت شده كه از او در اين باره پرسيدند كه: اگر زنى به بيمارىاى جسمى مبتلا شود، آيا درست است كه مردى او را درمان كند؟ فرمود: «اگر چارهاى جز اين نباشد، اشكالى ندارد». (دعائم الإسلام، ج 2، ص 144، ح 502، بحار الأنوار، ج 62، ص 74، ح 32.)
الكافى به نقل از ابو حمزه ثمالى: از امام باقر عليه السلام پرسيدم: زن مسلمانى در جايى از بدنش كه نگاه كردن به آن جايز نيست، عارضهاى، شكستگى يا زخمى، رخ مىدهد و در اين حال، مردان نيز در درمان وى از زنان توانمندترند. آيا براى مرد [در چنين حالتى] جايز است به او بنگرد؟ فرمود: «اگر زن، ناچار شود و خودش نيز بخواهد، [جايز است] مرد او را درمان كند». (الكافي، ج 5، ص 534، ح 1)
2) موقع عدم ضرورت :
مسائل على بن جعفر: از [برادرم] امام كاظم عليه السلام درباره زنى پرسيدم كه در ران يا شكم يا بازويش زخمى وجود دارد، آيا براى مرد، درست است در كار درمان اين زخم، بدان بنگرد؟ فرمود: «نه». (قرب الإسناد، ص 227، ح 888 ، بحار الأنوار ج 104، ص 34،)
قرب الإسناد به نقل از على بن جعفر از [برادرش] امام كاظم عليه السلام: از او در اين باره پرسيدم كه آيا زن، حق دارد براى حجامت، نزد مرد برود؟ فرمود:«نه». (قرب الإسناد، ص 227، ح 887، بحار الأنوار، ج 104، ص33)
احکام جواز معالجه توسط جنس مخالف یا عدم آن :
امام خمینی(ره) : اگر ضرورت دارد مراجعه به مرد مانع ندارد، ولی بدون ضرورت با وجود دکتر زن به مرد مراجعه نکنند. (استفتائات، ج 3، ص 279 س84و 85)
آیة الله اراکی(ره) : نگاه دکتر مرد به زن اجنبی یا لمس آن در حالت اضطرار اشکال ندارد به شرط آنکه پزشک زن از جهت تخصص و قدرت بر معالجه وجود نداشته باشد. (المسائل الوضحه، ج2، ص 92 م 2455)
آیة الله بهجت(ره) : در مواردی که مستلزم لمس و نظر محرم است تا به مرحله ضرورت نرسیده جایز نیست. (استفتائات، ج 3، ص 180، با استفاده از سوال 3961، 3964)
آیة الله تبریزی(ره) : اگر ضرورت و احتیاج باشد مثل اینکه زن در دسترس نباشد یا مرد حاذق تر باشد مانعی ندارد. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 1 ص 184)
آیة الله خامنه ای(حفظه الله) : اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمس حرام باشد جایز نیست مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصص غیرممکن باشد. (اجویة الاستفتائات، ص 311 س 1302)
آیة الله خویی(ره) : در مواردی که مستلزم لمس و نظر حرام است تا به مرحله ضرورت نرسیده جایز نیست. (توضیح المسائل آیت ا… خوئی، ص 436،)
آیة الله سیستانی(دام ظلّه) : اگر مستلزم نگاه یا لمس حرام است با بودن متخصص زن جایز نیست مگر اینکه به متخصص زن در انجام صحیح کار اعتماد نباشد. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج1 ص 184)
آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه) : اگر معالجه منحصر به پزشک نامحرم باشد و مرد برای معالجه زن نامحرم ناچار باشد که او را نگاه کند و دست به بدن او بزند اشکال ندارد و در صورتی که معالجه منحصر به پزشک مرد نباشد در صورتی که معالجه مرد بدون دست زدن یا نگاه کردن به قسمت های محرّم از اعضای زن امکان پذیر نباشد و مرد بداند که معالجه به مثل او منحصر نیست، جایز نیست معالجه کند (در نتیجه مراجعه زن نیز در این صورت جایز نیست. (توضیح المسائل آیت ا… شبیری زنجانی، ج 2، ص 208، م 2450).
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه) : در مورد سوال، با وجود ممائل (یعنی مثل پزشک مرد یک پزشک زن وجود داشته باشد) مراجعه به نامحرم جایز نیست. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 1، ص 183 هدایة العباد، ج2، ص 398 م 22).
آیة الله فاضل لنکرانی(ره) : در صورت امکان مراجعه به پزشک ممائل (یعنی مثل پزشک مرد یک پزشک زن وجود داشته باشد)، مراجعه به غیر ممائل در صورتی که مستلزم نگاه و لمس باشد جایز نیست. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج1، ص 183).
آیة الله گلپایگانی(ره) : در مواردی که مستلزم لمس و نظر حرام است تا به مرحله ضرورت نرسیده جایز نیست. (توضیح المسائل آیت ا… العظمی شبیری زنجانی، دارالقرآن الکریم، ص 413،).
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه) : در صورتی که پزشک هم جنس به قدر کافی وجود داشته باشد و احساس ضرورتی به غیر هم جنس نشود به غیر هم جنس در جائی که مستلزم نظر و لمس حرام است، جایز نیست. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج1، ص 184).
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه) : در مواردی که مستلزم لمس و نظر حرام است تا به مرحله ضرورت نرسیده جایز نیست. (توضیح المسائل، ص 482،).
آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه) : اگر زن ناچار باشد برای معالجه به مرد نامحرم مراجعه کند و مرد هم برای معالجه ناچار باشد او را نگاه کند و دست به بدن او بزندجایز است. (توضیح المسائل، ص 667 ).
«برگرفته ازکتاب ۴۰ حدیث طبی اثر مصطفی لبیکی»
دیدگاهتان را بنویسید